Wstępne założenia konserwatorskie

Przed rozpoczęciem prac konieczne było wykonanie badań historyczno-naukowych w celu poznania historii kaplicy. Zdjęcia wykonane przed rozpoczęciem prac miały za zadanie udokumentowanie obecnego stanu zabytku; są kontynuowane podczas wykonywania prac, a po zakończeniu remontu zostanie opracowana pełna dokumentacja zdjęciowa. Konieczne było również wykonanie badań laboratoryjnych materiałów, np. kamienia i zapraw, w celu stwierdzenia ich wytrzymałości. Kolejnym etapem było ustalenie zakresu robót i wykonanie projektu wyglądu elewacji po zakończonych pracach konserwatorskich.

Stan zachowania

Obecny stan zachowania elementów kaplicy jest różny - zależny od jakości i trwałości materiałów oraz wieku elementów. Elewacja wykonana jest z trzech podstawowych materiałów: cegły, tynku i kamienia. Cegła półklinkierowa jest ogólnie w dobrym stanie, miejscami zniszczona (rozwarstwiona wierzchnia warstwa, szczególnie przy gruncie - cokół) oraz powierzchniowo zabrudzona. Tynki zewnętrzne wykonane z zaprawy wapienno-piaskowej są w znacznie gorszym stanie. W wielu miejscach brak jest przyczepności do podłoża, widoczne są pęknięcia i rysy. Tynk boniowany, znajdujący się na narożnikach kaplicy jest odparzony i rozwarstwiony. W złym stanie jest fryz i gzyms wieńczący. Wyprawa tynkarska wokół okrągłych okien jest popękana. Na rozetach i maszkaronach znajdują się warstwy tynku i farb, które nakładano jako warstwy naprawcze i dekoracyjne. Obecnie należy je usunąć, by określić stan zachowania tych pięknych, kamiennych ozdób.
Mimo iż technika sgrafitto jest odporna na działanie czynników zewnętrznych, to upływ wielu dziesiątków lat wpłynął na znaczne zniszczenie zegara słonecznego i mapy diecezji włocławskiej. Powstały miejscowe odparzenia, rozwarstwienia i odstawanie tynku od podłoża, powierzchnia dekoracji, niegdyś złocona (złote promienie słoneczne i złocone południki i równoleżniki) uległa zatarciu i wypłukaniu. W dość dobrym stanie są sentencje zaczerpnięte z dzieł Kopernika, wykonane w technice sgrafitto, znajdujące się ponad zegarem i mapą.
Elementy kamienne latarni i balustrady są dość mocno zniszczone. Stwierdzono pęknięcia i złuszczenia kamienia, nawarstwienia i drobne ubytki oraz porażenie mikrobiologiczne. W niektórych miejscach oryginalny detal kamienny został pokryty zaprawą tynkarską, co spowodowało zatarcie jego formy.

cdn.