ADRIANNA NAWROT: – Przygotowaniem do Świąt Wielkanocnych w Kościele katolickim jest Wielki Post. Bezpośrednio poprzedzający je Wielki Tydzień tak naprawdę zaczynamy celebrować od Wielkiego Czwartku. Co się dzieje w tym czasie w Kościele greckokatolickim?

BP WŁODZIMIERZ R. JUSZCZAK: – Nawet jeśli obchodzimy Święta w tym samym czasie, to Wielki Post zaczynamy wcześniej, nie od środy, a od poniedziałku. To dla nas okres wstrzemięźliwości od pokarmów, zabaw, ale także okazja do zastanowienia się, jak wygląda nasze chrześcijańskie życie, nasza droga do zbawienia. To również czas postu liturgicznego: od poniedziałku do piątku nie sprawujemy Mszy św., ale tzw. Liturgię uprzednio poświęconych darów, to coś w rodzaju nieszporów, podczas których udziela się Komunii św. W Poście modlimy się także za cały lud Boży, ale i za naszych zmarłych. Kulminacją przygotowań do Wielkanocy jest Triduum Paschalne, w takim szczególnym, wschodnim wydaniu.

– Wielki Czwartek to pamiątka ustanowienia Eucharystii.

– Rano w katedrze sprawowana jest Liturgia św. Bazylego Wielkiego, którą odprawia się tylko dziesięć razy w roku. Na jej zakończenie odbywa się obrzęd obmywania nóg dwunastu mężczyznom. Natomiast w archikatedrze święci się oleje, wykorzystywane później przy bierzmowaniu. Wieczorem odprawiane jest drugie nabożeństwo – już z Wielkiego Piątku – Jutrznia Męki Chrystusowej, w czasie której czytanych jest dwanaście Ewangelii pasyjnych przerywanych śpiewem.

– W Wielki Piątek w cerkwiach pojawiają się płaszczanice, adorowane przez wiernych. Jak wygląda liturgia?

– Najważniejsze jest nabożeństwo założenia grobu Pańskiego z płaszczanicą, która jest wystawiona przez całe Triduum. Wieczorem odprawiamy Jutrznię Jerozolimską, nabożeństwo opłakiwania Jezusa złożonego w grobie. A później przychodzi już Wielka Sobota – wtedy również sprawowana jest Liturgia św. Bazylego Wielkiego, którą kapłan początkowo odprawia w czerwonych szatach liturgicznych, oznaczających żałobę, potem zmienia je na jasne, zaczynając przygotowania do świętowania.

– Wielka Sobota to dzień bardzo rodzinny, wtedy do kościołów przynosi się tzw. święconkę. Czy w Kościele greckokatolickim również święci się pokarmy?

– Narody polski i ukraiński zawsze żyły obok siebie, dlatego nasze tradycje są bardzo podobne. Święcimy pokarmy tak jak w Kościele rzymskokatolickim, z tym że często wierni przynoszą pokarmy w niedzielę i spożywają je bezpośrednio po Mszy św.

– Przejdźmy do Niedzieli Zmartwychwstania. Czy grekokatolicy również pojawiają się w cerkwi z samego rana?

– We wschodniej tradycji znane jest tzw. całonocne czuwanie. Wielkosobotnia Liturgia św. Bazylego Wielkiego z nieszporami była kontynuowana – po niej następowało nabożeństwo z przeniesieniem płaszczanicy na ołtarz, jako symbolu zmartwychwstania Chrystusa, a później wierni z ikoną Zmartwychwstałego trzy razy obchodzili cerkiew, śpiewając: „Zmartwychwstał Chrystus!”. Za trzecim razem kapłan krzyżem zaznaczał drzwi, wierni wchodzili do środka ze śpiewem: „Chrystus zmartwychwstał, śmiercią śmierć pokonał i tym, którzy byli w grobach darował życie”. Później odbywała się uroczysta jutrznia i Liturgia Eucharystyczna. Dziś te nabożeństwa często są odprawiane osobno. Cała liturgia w Niedzielę Zmartwychwstania trwa ok. trzech godzin.

– Jak wygląda świętowanie w kolejnych dniach?

– Świętujemy trzy dni Zmartwychwstania – niedzielę, poniedziałek i wtorek, wtedy już sprawujemy Liturgię św. Jana Chryzostoma. Pierwszego dnia czytany jest prolog Ewangelii św. Jana, jeśli jest to możliwe, to nawet w kilku językach. To symbol tego, że Chrystus przyszedł zbawić wszystkich ludzi na całym świecie, niezależnie od tego, kim są. Wielkanoc to także czas, w którym kapłani odwiedzają cmentarze – Chrystus zmartwychwstał nie tylko dla nas, ale też dla tych, którzy już odeszli. Nie możemy więc zatrzymywać Go tylko dla siebie.

* * *

Bp Włodzimierz R. Juszczak, ordynariusz eparchii wrocławsko-gdańskiej

– Życzę wszystkim, by te Święta były czasem radości, ale także zwycięstwa – świętowaniem zwycięstwa życia nad śmiercią, dobra nad złem, światła nad ciemnością, bo każdemu z nas jest ono bardzo potrzebne. Obyśmy w zmartwychwstałym Chrystusie znaleźli szczęście i jednoczyli się z Nim w Jego chwale!

* * *

Płaszczanica – to ikona przedstawiająca wizerunek zmarłego Chrystusa, adorowana przez grekokatolików od Wielkiego Piątku. W Kościele wschodnim ma szczególne znaczenie – wierni biją przed nią pokłony i całują rany, oddając cześć Chrystusowi.